Şerafettin GÜÇ

Türk Dili Fermanıyla İlgili

Kerimüddin Karaman Bey’in oğlu, Şemseddin I. Mehmet Beyin 13 Mayıs 1277’de yayımladığı bildirilen fermanın aslı bugün mevcut değildir.

Böyle bir şartlı isteğin varlığını İbni Bibi’nin “Al Avâmir-ül Alâiye” eserinden öğrenilmektedir.

Yazar;

“Al Avâmir-ül Alâiye” adlı Farsça eserinde, Karamanoğullarının Konya’yı zabt ettiklerinde kurulan divanda tutulacak tutanakların başına şöyle yazılmasını istediklerini bildirmektedir:

“Bâdel-yevm ber-divan, ber-dergâh, ber-barigâh, der-Meclis, der-meydan, çün be-zeban-ı Türkî, zeban-ı diğer nedâret.”

İbni Bibî'nin, eserinde naklettiği bu fermanı; Yazıcı-zâde, “Tevârih-i Al-i Selçuk” adlı eserinde şöyle tercüme etmiştir:

“Şimdiden girü hiç kimse ne kapuda ve divanda ve meclis ve seyranda Türkî dilinden gayri dil söylemeye.”

Fermanın şuan ki kullanımı TDK tarafından 2000 yılında sadeleştirilmiştir:

"Bugünden sonra hiç kimse sarayda, divanda, meclislerde ve seyranda Türk dilinden başka dil kullanmaya"

XxxxxxxxxxxxX

Ve devamında yıllar sonra:

Kemal Paşazade Said, Lastik Said olarak da bilinir. 1848-1921 yılları arasında yaşamıştır. Vezir Ahmed Kemal Paşa’nın oğludur.

Birkaç doğu ve batı dili öğrendi. Çeşitli memuriyetlerde bulundu. Bidayet Mahkemesi başkanıyken Yemen’e sürüldü (1899). İkinci meşrutiyet’ten sonra İstanbul’a döndü (1908).

Şûra-yı Devlet Tanzi­mat Dairesi Reisliğine getirildi. Birkaç yıl sonra emekli oldu. Resmî görevlerinin dı­şında tarik ve vakit gazetelerinde «icmal-i ahvâl» başlığı altında makaleler ve edebiyatla ilgili yazılar yayımladı. Edebiyat ya­zılarında, Namık Kemal, Ahmet Midhat ve Abdülhak Hâmid’in getirdiği edebiyat anlayış ve akımına karşı çıktı.

“Galatat-ı Terceme” adlı eseri, yaşadığı dönemde yoğun bir şekilde yürütülen tercüme eser faaliyetleri esnasında, mütercimlerin yaptığı çeviri hatalarına ilişkin önemli bir eserdir.

"Arapça isteyen Urban’a gitsin
Acemce isteyen İran’a gitsin
Frengiler Frengistan’a gitsin
Ki biz Türksüz, bize Türki gerektir."

"Herkes biraz ya Karamanlıdır, ya da Karamanoğullarındandır. Ş.G."

Şerafettin GÜÇ
Karamanoğulları Tarihi Araştırmacısı Yazar
Emekli Öğretmen