ESKİ TÜRK BOYLARINDA
AYAK TOPU OYUNLARI
Orta Asya Türkleri ile ilgili “LA TARTARİE” adlı Fransızca eserde, TSANG kentinde, kız ve erkeklerden kurulu takımların ayak topu
oynadıkları; bu meraklı ve heyecanlı oyunu izleyen Hiuan adlı bir Çinlinin
şunları anlattığı yazılıdır:
“... Büyük mabetlerde sık sık ayak topu müsabakaları
yapılır. Bu oyunda topa elle dokunulamaz. Ya ayakla, ya da başla vurulur ve
böylece topu hasım kaleden içeri sokmak için uğraş verilir...”
Öte yandan, ünlü Türk düşünürü Kaşgarlı Mahmud’un 25 Ocak 1072 ila
10 Şubat 1074 tarihleri arasında yazdığı ünlü eseri “Divan-ı Lügat-it Türk” ün ilk
cildinin 323’üncü sayfasında eski Türk boylarının Orta Asya’da “TEPÜK”
adıyla andıkları bir ayak topu oyunu oynadıklarından bahis vardır.
Eski Türklerin “TEPÜK” oyununu, belirli aralıklarla karşılıklı
dikilmiş mızrakların arasından topu, ayakla vurmak suretiyle geçirerek sayı
kazanma esasına göre oynadıkları bilinmektedir. “TEPÜK” ün, Orta Asya’da yaşayan
Türk boylarında yüzlerce yıl oynandığına dair, “HITAY-I NAME” ve “BAYBARS TARİHİ”
ile Ayasofya Kütüphanesi’nde 3029 numarada kayıtlı değişik kitaplarda da bahis
vardır.
Seyyid
Ali Ekber’in
yazdığı “HITAY-I
NAME” de bahsedilen “ayak
topu”, günümüzün futboluyla büyük benzerlik arz etmektedir.
Bu eserin 56. sayfasında bu konuda şunlar yazılıdır:..:
“... Ve top oyunu Hıtay’da güzeller işidir. Ve dahi
harabeti (düzensiz kalabalık) çok olan ve sığır kursağından top yüzmüşler
(yapmışlar) ve mahbub (erkek) ve mahbubeleri (kadınları) durdurmuşlar. Ve topa
ayaklar ile ururlar (vururlar). Şöyle ki; elin ol topa değdirmeye ve ol topu
yere düşürmeye ve nazik ayak ile dürde (ite), saklara (baldırlara) ve usulsüz
vurmak ve yere düşürmek ve daireden taşra (dışarı) çıkmak vaki olmaz...”.
Ayasofya Kütüphanesi’nde 3029 numarada kayıtlı “TARİH-İ TİMUR”
adlı eserde de Timur
döneminde Türklerin, içi havayla doldurulmuş kuzu postundan yapılma
toplarla oynadıkları; bu oyunda topa elle dokunmanın ve çizgiden dışarı
çıkarmanın yasak olduğu yazılıdır. Ve Timur’un bu oyunu askerlerine bir
çeviklik talimi için yaptırdığı kaydedilmektedir.
Bütün bu belgeler, Türklerin yüzyıllar boyunca Orta
Asya’da oynadıkları ve “TEPÜK” adını
verdikleri oyunla, günümüzün modern futbolu arasındaki büyük yakınlığın
belirgin belgeleridir. “TEPÜK”, eski Türk boylarında tepmek, tekmelemek
anlamına kullanılan bir sözcüktür. Türkler bu oyunu yalnız ayakla oynadıkları
için bu adı vermişlerdir.
Şerafettin GÜÇ
Karamanoğulları Tarihi Araştırmacısı - Yazar
Kaynak:
TÜRK FUTBOL TARİHİ (1904-1991) adlı 2 ciltlik bu eser,
Gazeteci-Yazar Erdoğan Arıpınar’ın Editör ve Koordinatörlüğü’nde,
Gazeteci ve Spor Tarihi yazarları: Tevfik Ünsi ARTUN, Cem ATABEYOĞLU, Nurhan AYDIN, Ergun HİÇYILMAZ, Haluk SAN, Orhan Vedat SEVİNÇLİ, Vala SOMALI
TÜRK FUTBOL TARİHİ (1904-1991) adlı 2 ciltlik bu eser,
Gazeteci-Yazar Erdoğan Arıpınar’ın Editör ve Koordinatörlüğü’nde,
Gazeteci ve Spor Tarihi yazarları: Tevfik Ünsi ARTUN, Cem ATABEYOĞLU, Nurhan AYDIN, Ergun HİÇYILMAZ, Haluk SAN, Orhan Vedat SEVİNÇLİ, Vala SOMALI
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder