Şerafettin GÜÇ

CARAMANİC KARAMAN ADININ KAYNAĞI 1

Anadolu yüzyıllar boyunca çeşitli milletlerin hâkimiyeti altına girmiş, bu milletlerin kültür ve medeniyetlerini barındırmış ve kaynaştırmıştır. Karaman İli’nde de buna bağlı olarak bu kültür ve medeniyetlerin izleri bulunmaktadır. Eski bir yerleşim merkezi olması sebebiyle, köklü bir gelişimi ve tarihi zenginliği olan bu ilin geçmişten günümüze tarihi incelendiğinde isim değişikliği ve şehrin kurulmuş olduğu coğrafyada zaman zaman değişik yerleşim merkezlerinin ön plana çıktığı görülmektedir.

Karaman İli’nin mevcut yerleşim merkezinde yapılan arkeolojik kazılarda şehrin M.Ö. 6000 yıllarında kurulmuş olduğu ortaya çıkmıştır. İlin bilinen ilk ismi “Laranda”dır. Yörenin Türk hâkimiyetine girmesinden sonra ise “Larende” şeklinde değişime uğramış, özellikle Selçuklular ve Osmanlılar zamanında bu şekilde ifade edilmiştir. Günümüzde şehrin sadece bir semtinin bir adı olan Larende, önceleri Karaman şehrinin tamamını ifade etmek için kullanılmaktaydı. Ancak Anadolu Selçuklu Devletin’den sonra Karamanoğulları Beyliği’nin hâkimiyetine giren Larende, 1325 yılında bu beyliğin başkenti olması ile birlikte Karaman ismini almış ve bu tarihten itibaren değişmeden günümüze kadar gelmiştir.

Larende’ye Karaman isminin verilmesinde hem fikir olan tarihçiler bu ismin hangi sebepten verildiği ve kaynağının ne olduğu konusunda farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Bazı kaynaklarda bu ismin, Larende’ye vali olarak gönderilen “Lala Kamereddin”’in adının bozulmuş olduğu belirtilirken, bazı kaynaklarda da Karamanoğulları Beyliği’nin kurucusu “Nure Sofi’nin oğlu “Karaman Bey”den geldiği şeklinde görüşler ileri sürmüştür. Diğer bir görüş ise, Karamanoğulları’nın mensup oldukları Karaman Oymağı’nın isminin ilk önce kendilerine daha sonra ise yerleştikleri şehre verdikleri şeklindedir.

Ancak, ilkçağ ve Selçuklular dönemi de dahil olmak üzere şehrin “Laranda” daha sonra “Larende” ismiyle anıldığında şüphe yoktur. Şehrin, Karamanoğulları’nın hâkimiyetine girmesiyle birlikte adı bu beyliğin adı ile yani “Karaman” olarak değiştirilmiştir. Karamanoğulları Beyliği’nin Osmanlı Devleti’nin hâkimiyeti altına girmesiyle birlikte “Karaman” ismi “Larende” şehrini ifade etmekten çıkmış, tamamen Karamanoğulları Beyliği’nin kurmuş olduğu coğrafi alan olarak ifade edilmiştir. Konya bu coğrafyanın merkezi sayılarak “Karaman Eyaleti” tabiri kullanılmıştır. 1867 yılından itibaren vilayet nizamnamesi ile Konya vilayet yapılarak Karaman da bu vilayete bağlı bir kaza merkezi haline getirtmiştir. Böylece “Karaman” ismi sadece Karaman şehri merkezi için kullanılmaya başlanmıştır.

Şerafettin GÜÇ

Karaman Tarihi Araştırmacısı-Yazar

Kaynaklar
1.Bayram Polat Malatya 1999 “Karaman ili dini tarihi ve günümüz inanç coğrafyası” yüksek lisans tezi
2.İ. Rıfkı Boynukalın, “Bütün Yönleriyle Karaman İli” İstanbul, s.7
3.W.M.Ramsey, “Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, çev. Mihri Pektaş, 1960, s. 371, 440.
4.Sami, a.g.e. C. V, s.3644.
5.Fuat Köprülü, “Oğuz Etnolojisine Ait Notlar”, Türkiyat Mecmuası, C. I, İstanbul, 1925, s. 193; İbn-i Bibi (Hüseyin b. Ali el-Câferî er-Rugâdî), el-Avamîrü’l- ala’iye fi’l-Umuri’l-ala’iye, (Selçuknâme), çev., Mürsel Öztürk, C. II, Ankara 1996, s. 202.
6.İbni Batuta, İbni Batuta Seyahatnamesinden Seçmeler, çev. İsmet Parmaksızoğlu, İstanbul, 1993, s. 23.
7.Evliya Çelebi, Seyahatname, Nşr. Mümin Çevik, C. IX, İstanbul 1985, s. 33-34
8. Ahmet Rifat, Lugat-ı Tarihiye ve Coğrafiye, C. V, İstanbul, 1300 s. 280
9. Güç Şerafettin, “Karamanoğlu Atası NURE SOFİ” ISBN: 978-605-9912-90-7 Berikan Yayıncılık 2015 Ankara
10.Güç Şerafettin, “Karamanoğulları Kimliği” ISBN: 978-605-9912-91-4 Berikan Yayıncılık 2015 Ankara

11. Yusuf Yıldırım karamandauyanis.com