Şerafettin GÜÇ

Makedonya’nın Aktaş Dağında Ki 

Karamanlı Yörükler

Türkler Türkistan’dan Makedonya’ya iki yoldan gelmişlerdir.

Birinci yol,  Hazar Denizi ile Karadeniz’in kuzeyidir. Birinci yolla Hun, Avar, Bulgar, Peçenek, Oğuz (Uz), Kıpçak (Kuman) Türkleri Tuna’yı geçerek Makedonya’ya inmiştir.

İkinci yol, Hazar Denizi ile Karadeniz’in güneyindendir.

İkinci yolla Doğu Roma imparatorluğu, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Türkler (Oğuz/Türkmen/Yörük; Tatar, Vardar Türkleri, Konyarlar ve Sarı Saltıklılar) Anadolu üzerinden - Gelibolu Boğazı’nı geçerek Makedonya’ya yerleşmiştir.

Genelde tüm Balkan yarım adasına özelde ise Makedonya’ya Türklerin yerleştiği tarih 26 Eylül 1371 Meriç savaşıyla başlar.

Sözü edilen tarihten önce Makedonya’da Türk varlığı tartışılmaz bir konudur.

Ancak Türklerin bu coğrafyada fetihler gerçekleştirmelerinin ardından Osmanlı’nın izlediği iskân politikasıyla çok sayıda Türk buraya yerleştirilerek Balkanlar idari olarak da Türk yurdunun bir parçası olmuştur.

Aktaş Dağında 

Yörük Köyleri

Balkan Savaşlarının (1912-1913) ardından Osmanlı’nın idari yönetimi son bulmuş olsa da Balkanlardaki Türkler ve Türk kültürünün varlığı hala sürmektedir.  

Bu geleneği yaşatanlardan birini de Makedonya’nın Doğusunda Aktaş dağının eteklerinde yaşayan Yörüklerdir.

Kızılalma Karaman Yörüklüğü

Onlara sorulduğunda kendilerinin Kızılalma, Konya, Karaman dolayından geldiklerini söylerler: “Biz Kızılalma Karaman Yörükleriyiz” şeklinde tanımlamada bulunurlar. Bundan dolayı bazı araştırmacılar “Doğu Makedonya Yörükleri” yerine Aktaş’taki Yörük köylerine  “Kızıalma Karaman Yörükleri” ve “Kızılalma Karaman Yörüklüğü” demeyi tercih etmektedirler.

Bugünün Makedonyası, dünün Manastır ve Selanik Vilayetlerinde Yörükler yaşıyor. Onlardan bir kısmı zamana uymuşlar, Aktaş Dağları etrafına sığınmışlar ve “göçebecilik” oynuyorlar.

Şehir merkezlerinde iki katlı evlerini kışlak tutan Yörüklerin, çocukluğumuzun geçtiği Konya’da on kilometre çapındaki yarı göçebe misali bir mevsimlik “bağ” hayatı var. Buradaki kasıt üzüm bağı değil tarımın ve hayvancılığın yapıldığı tarım alanıdır.

Radoviş ve İştip köylerinde bu hayat devam ediyor. Bu hayatı devam ettirenlerin en güzel yanları bu hayatları içinde asırlık neşelerini ve elbiselerindeki renkleri kaybetmemeleridir.

İşte Ağlar Dağlar eteklerinde bir Yörük efeler diyarı Radoviş. Konya’dan göçtüklerini söyler buraların Yörükleri hakikat doğrudur. Çünkü kıyafetleri Konya’nın Hadim ve Taşkent yöresi kıyafetleri ile benzerlik gösterir.

Yörüklük: Türkçe bir addır. Yörük-lük; Yörük adına “-lük” eki getirilerek yapılmıştır. Yörük, Yörü- eylemine “-k” eki getirilerek türemiştir.

Yörüklük, dört anlama gelir:

1. Çokluk bildirir: “Yörükler’in çok olduğu yer”

2. Yer anlamına gelir: “Yörükler’in yaşadığı yer.”

3. Kişiler: “Yörükler”

4. Yaşama biçimi: “Türkler’e özgü yaşama biçimi.”

Makedonya’nın İştip-Raduş arası ve dolayında yaşayan Yörükler ve öbür Türkler’e göre Yörüklük, “Yörükler” ve “Yörükler’in yaşadığı yer” demektir.

Yerli halklara (Bulgar, Makedon, Sırp…) göre de Yörüklük, hem “Yörükler” hem de “Yörükler’in yaşadığı yer” demektir.

Asya’nın Kızılalma’sından Anadolu’nun Karaman’ına;

Anadolu'nun Karaman'ından Makedonya'nın Plaçkovitsa (Aktaş) Dağı'nın güney eteklerine konan Yörükler: 

“Kızılalma-Karaman Yörükleri”, yaşadıkları yer de: “Kızılalma-Karaman Yörüklüğü” olarak anılmalı, bilinmelidir.

Türk basını, özellikle Makedonya Türk basını ve yazını da bölgeden bahsederken, 

“KIZILALMA-KARAMAN YÖRÜKLÜĞÜ” 

Tarihte ve günümüzde:

Bölge olarak, Makedonya Cumhuriyetinin doğusunu;

Dağ olarak, Plaçkovitsa (Aktaş) Dağı’nın güney eteklerini.

Şehir olarak, İştip’in kuzeydoğusuyla, Raduş’un batısını. 

Belediye olarak İştip, Raduş ve Karbintsi belediyelerinin bir kısmını.

Köy olarak, Radanya, Hocalı, Kurfallı, Koca Gürgen (Koca Gaber), Şaşavarlı, Poçuval, Kulağuzlu, Kepekçili, Yonuzlu, Ebipli Aktaş Pırnalı, Kutsa, Kocalı, Alikoç, Süpürge ve Pırnalı Yörük Köylerini kapsamaktadır.

www.yenibalkan.com

Şerafettin GÜÇ

Karamanoğulları Tarihi Araştırmacısı Yazar